Europejski Szlak Cysterski to ciekawa trasa turystyczna, która może oczarować zarówno miłośników historii, jak i tych, których fascynuje średniowieczna architektura. Co warto zobaczyć w czasie wycieczki śladem cystersów? Jakie atrakcje na ziemiach polskich zasługują na wyróżnienie? Bez wątpienia takie, jak cysterskie opactwo w Koprzywnicy – malowniczym miasteczku, które w okresie średniowiecza zaczęło się rozwijać w niewielkiej odległości od Sandomierza.
Cystersi w Koprzywnicy: zarys dziejów
Co warto wiedzieć na temat cysterskiego opactwa w Koprzywnicy? Cennym źródłem wiedzy na temat tego miejsca są kroniki Jana Długosza, który powstanie klasztoru w Koprzywnicy powiązał z działalnością Kazimierza Sprawiedliwego. Wiadomo, że pierwsza grupa mnichów pojawiła się tu w 1185 roku, a uroczysta konsekracja ich kościoła nastąpiła w 1207 roku. Jeszcze w XIII wieku opactwo zostało rozbudowane, co może świadczyć o tym, iż stało się ono jednym z ważniejszych punktów w rejonie Sandomierza. Wsparcie mnichom sprowadzonym do Koprzywnicy okazywała zarówno miejscowa elita (m. in. ród Bogoriów) oraz książęta, w tym Leszek Biały oraz Bolesław Wstydliwy. Dzięki temu klasztor szybko stał się ważnym ośrodkiem gospodarczym, na czym zyskało i opactwo, i rozwijająca się przy nim Koprzywnica. Jakie pamiątki z dawnych czasów przypominają nam o roli, jaką to opactwo odegrało w dziejach ziemi sandomierskiej?
Pocysterski kościół św. Floriana: co warto zobaczyć?
Najcenniejszym zabytkiem, który przypomina nam o pobycie cystersów w Koprzywnicy, jest kościół św. Floriana. Do początków XIX wieku służył on mnichom, a po kasacji klasztoru stał się świątynią parafialną. Jest to ciekawa budowla typu bazylikowego, zaliczana to grona najcenniejszych perełek architektury romańskiej na ziemiach polskich. Do dziś zachwycają tu piękne sklepienia i filary, uwagę przyciąga też niezwykła harmonia oraz staranność, z jaką rozplanowano układ poszczególnych pomieszczeń. Inną atrakcją, której warto się tu przyjrzeć, są gotyckie malowidła. Najstarsze freski, które do dziś można podziwiać w pocysterskim kościele w Koprzywnicy, pochwały jeszcze w XIV stuleciu. Te najciekawsze malowidła można zobaczyć w prezbiterium, choć i północna ściana nawy bocznej została ozdobiona wyjątkową sceną, na której przedstawiono opatów w towarzystwie króla.
W kościelnym wnętrzu wyróżnia się też ołtarz główny. Powstał on w pierwszej połowie XVII wieku i jest ciekawym przykładem sztuki barokowej. Jego fundatorem był opat Zbigniew Ossoliński z Tenczyna, który w znacznym stopniu przysłużył się tutejszemu opactwu. W ołtarzu głównym można ujrzeć ciekawy obraz ze sceną Wniebowzięcia Matki Bożej, którego autorem był Bartłomiej Strobel – nadworny malarz króla Władysława IV. Z prawej strony prezbiterium znajduje się ołtarz Matki Bożej Różańcowej, w którym umieszczono obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem. Obok tego ołtarza można zobaczyć kaplicę św. Walentego, w której znajduje się XVII-wieczny obraz patrona zakochanych oraz jego relikwie. Warto też zwrócić uwagę na kaplicę, której główną ozdobą jest barokowy krzyż – ciekawe dzieło sztuki sakralnej, obok którego nie można przejść obojętnie. Inną ciekawostką, która może zaintrygować turystów zwiedzających pocysterski kościół w Koprzywnicy, jest pochodząca z początków XVIII wieku ambona, znajdująca się w nawie głównej. Stanowi ona ciekawą pamiątkę po ostatnim opacie, Krzysztofie Bogorii Skotnickim. W koprzywnickiej świątyni wyróżnia się również sarkofag Niedrzwickich z 1581 r. wykonany przez rzeźbiarza Santi Gucci. Ciekawe chrzcielnice i kropielnice, pochodzące z XVII wieku podnóżki, które mają kształt lwów – oto kolejne elementy wystroju wnętrza, na które warto zwrócić uwagę podczas zwiedzania tego zabytku. Może on zrobić ogromne wrażenie i na wiernych, i na tych, którzy interesują się sztuką sakralną.